Zmieniają się preferencje nabywców
cystern do przewozu paliw – skurczył się popyt na najtańsze, proste pojazdy. Obowiązujące obecnie przepisy tzw. pakietu paliwowego raczej sprzyjają producentom oferującym zaawansowane rozwiązania technologiczne.
Po wprowadzeniu koncesji na transport z zagranicy zapotrzebowanie na cysterny spadło, a dotychczasowi użytkownicy bez koncesji starają się ich pozbyć. Zablokowanie rozwoju rynku paliwowego spowodowało, że niektórzy przewoźnicy zainteresowali się bardziej cysternami chemicznymi. Obostrzenia przepisów dotyczących obrotu paliwami spowodowały spadek importu paliw i zwiększenie sprzedaży w rafineriach krajowych. W efekcie spadło zapotrzebowanie na cysterny grawitacyjne, a większe wzięcie mają teraz cysterny z układami wydawczymi, w tym tzw. autocysterny. Maria M. Bakker, odpowiedzialna za rynek polski w Van Hool Commercial Vehicles, oceniając polski rynek w tym segmencie, stwierdziła, że na przestrzeni lat kształtuje się on na wzór sinusoidy. Aktualnie mamy do czynienia z pewną stagnacją, która wynika m.in. z braku stabilizacji przepisów. W takich warunkach przedsiębiorcy przyjmują postawy wyczekujące i są mniej skłonni do inwestowania w tabor. Według Tomasza Bogusia, menedżera sprzedaży w firmie Stokota, rozwój konstrukcji w dużej mierze koncentruje się teraz na instalacjach pomiarowych i monitoringu, pozwalającym śledzić każdy ruch takich pojazdów i odnotowywać każdą ilość tankowanego i wydawanego paliwa. Jak pokazuje przykład BC-LDS znaczenia na rynku nabierają nadwozia wymienne do przewozu i dystrybucji paliw.
W kierunku efektywności
BC-LDS Sp. z o. o. to firma specjalizująca się w produkcji oraz serwisie specjalistycznych środków transportu, przeznaczonych do przewozu drogowego towarów niebezpiecznych. Przedsiębiorstwo ma ugruntowaną pozycję na rynku polskim i europejskim jako producent naczep cystern i autocystern do transportu i dystrybucji LPG. Jak poinformował Mariusz Szymański, specjalista ds. handlu i marketingu, w ostatnich latach firma wprowadziła na rynek kilka nowych cystern do transportu i dystrybucji paliw takich jak naczepa cysterna NCP-37, autocysterny przeznaczone do tankowania statków powietrznych, nadwozia wymienne do przewozu i dystrybucji paliw, czy mobilne stacje paliw do tankowania samochodów.
Cysterna NCP-37 to odpowiedź BC-LDS na zapotrzebowanie rynku na środki transportu o zwiększonych możliwościach przewozowych. Ideą przyświecającą konstruowaniu tej naczepy było stworzenie maksymalnie ekonomicznego w użyciu środka transportu paliw na długich dystansach. Podstawową zaletą cysterny jest lekki zbiornik, który uzyskano poprzez zastosowanie:
– kształtu cylindrycznego z przewężeniem „łabędzia szyja” – 1900/2200 mm, pozwalającego na znaczne obniżenie środka ciężkości cysterny oraz dającego najkorzystniejszy stosunek uzyskanej pojemności masy zbiornika;
– minimalnej dopuszczalnej przez ADR ilości wewnętrznej przegród;
– aluminiowej ramy podwozia, spawanej bezpośrednio do płaszcza zbiornika.
Te rozwiązania pozwoliły zwiększyć pojemność w stosunku do konstrukcji wcześniejszych, przy jednoczesnym obniżeniu masy cysterny.
Drugą nowością firmy BC-LDS jest nadwozie wymienne NWP-19. Cysterna skonstruowana wg normy dla nadwozi wymiennych umożliwia transport i dystrybucję paliw jak zwykła autocysterna, z tym że w razie konieczności możliwe jest zdjęcie zbiornika z podwozia w celu np. serwisu samochodu lub wykorzystywania podwozia do przewozu innego nadwozia wymiennego. Zaletą tej konstrukcji jest łatwy montaż i demontaż na podwoziu. Wykorzystywane w takim przypadku podwozie może być stosowane zamiennie do dystrybucji paliwa NWP-19 a także gazu NWG-26.
BC-LDS posiada własne biuro konstrukcyjne, co pozwala każdorazowo dostosowywać sprzedawane wyroby do indywidualnych potrzeb klientów w zakresie zarówno rozwiązań konstrukcyjnych zbiorników cystern jak i szczegółów w zakresie ich wyposażenia, np. konfiguracji instalacji załadowczo-spustowych, układów pomiarowych czy zawieszenia.
BC-LDS posiada szereg certyfikatów i tzw. dopuszczeń do wytwarzania i sprzedaży wyrobów na rynki zagraniczne, także poza UE jak np. Białoruś, Rosja czy Ukraina.
Mniejsza masa własna – więcej ładunku
Konstruktorzy zbiorników i podwozi stosują coraz lżejsze materiały i rozwiązania techniczne obniżające masę własną cystern, aby zwiększyć ich ładowność. Dla przykładu, naczepy firmy Kässbohrer są produkowane zgodnie z koncepcją lean production (szczupła produkcja) i przepisami dotyczącymi jakości z uwzględnieniem całkowitego kosztu posiadania (TCO).
Przykładem lekkiej naczepy jest Kässbohrer K. STB 39. Cysterna ta może występować w konfiguracji od jednej do siedmiu komór. Zbiornik o pojemności 39 m sześc. wykonywany jest z aluminium. W podwoziu zastosowano ramę ze spawanego aluminium. Proponowane są też aluminiowe obręcze kół. Masa własna cysterny wynosi ok. 5.300 kg.
Jak zapewniają przedstawiciele firmy Kässbohrer, zapewnia ona najwyższy poziom bezpieczeństwa w zakresie transportu towarów niebezpiecznych. Może być wyposażona w szeroki zakres układów pomiarowych oraz opcji rozładunku. K. STB 39 nadaje się do przewożenia paliw nowej generacji oraz substancji pochodnych.
Dla przykładu wersja 4-komorowa. Zbiornik aluminiowy (ADR), cylindryczny, napełnianie oddolne i odgórne. Zbiornik podzielony jest ścianami i (lub) falochronami, które zapobiegają powstawaniu fali. Znajdują się tam również łaty do pomiaru poziomu paliwa. Przegroda (falochron) jest ścianą przypominającą ściankę działową, która uniemożliwia przepływ paliwa pośrodku. Ściana zapobiega tworzeniu się fali przewożonego produktu przy gwałtownym hamowaniu lub przyśpieszeniu oraz na ostrych zakrętach. Ruchy fal mogą powodować zmiany środka ciężkości w pojeździe i w ten sposób wykazywać niekorzystny wpływ na stabilność jazdy i kontrolę nad pojazdem.
Włazy do napełniania – DN500 z uszczelnianą pokrywą, z zabezpieczeniem próżniowym. W wyposażeniu jest linia odzyskiwania oparów oraz zawór wentylujący dla bezpiecznego operowania i wskaźnik poziomu w każdej komorze z oznaczeniem co 500 litrów
Zabezpieczenie przed przepełnieniem zapewnia optyczny czujnik.
Rozładunek umożliwiają złącza API, 2 redukcje API z 4” na 3”
Załadunek i rozładunek odbywa się z lewej strony.
Cysterna może być wyposażona w grawitacyjne lub pompowe systemy pomiarowe, ze zwijadłem na 35 metrowy wąż rozładunkowy „mokry”. Do wyboru są: kolektor zbiorczy, drukarka w podgrzewanej skrzynce, węże rozładunkowe, pneumatycznie sterowane balustrady, aluminiowe nogi podporowe (w standardzie przewidziano stalowe), systemy plomb elektronicznych.
Pojazdy Kässbohrer opcjonalnie wyposażane są w system elektronicznego kontrolowania zawieszenia pneumatycznego (ECAS). Steruje on elektronicznie wysokość jezdną oraz każdą inną sterowalną wysokość pojazdu. ECAS przy wystarczającym zapasie powietrza i dostępnym zasilaniu prądowym reguluje ustawienie naczepy automatycznie.
Lekkie cysterny wytwarza także belgijska firma LAG Trailers. Jej flagowym produktem do transportu paliw płynnych jest 4-komorowa cysterna LGBF, o masie własnej 5.350 kg. Zbiornik w kształcie cylindrycznym ze zwężeniem, wykonany jest z aluminium. Firma proponuje też aluminiową zabudowę do przewozu paliwa. Trzykomorowy, prostopadłościenny zbiornik ma pojemność 18 000 l.
4-komorowa cysterna LGBF ma pojemność 36.200 litrów (pojemność komór – 95%: 13.000–7.000 – 4200–12.000 l). Komory 1. i 4. wyposażone są w falochron. Górne wyposażenie każdej komory obejmuje okrągły właz (DN 530) z pokrywą zawierający otwór wlewowy DN 300 do załadunku odgórnego, pneumatyczny zawór oddechowy DN 50, bezpiecznik przeciwogniowy z instalacją hermetyzacji oparów i elektro-optyczny układ antyprzelewowy.
System rozładunkowy i załadunkowy cysterny: każda komora wyposażona jest w 4-calowy, pneumatyczny zawór denny, do którego podłączony jest w rurociąg rozładunkowy skierowany na lewą stronę cysterny. W aluminiowej szafie po lewej stronie instaluje się cztery lub pięć złączy API do załadunku oraz złącze do hermetyzacji oparów. Rozładunek odbywa się poprzez nakładany reduktor 4” API na 3” Kamlock. Prawa strona – aluminiowe osłony boczne (opcjonalnie druga szafa, a w niej układ pomiarowy). Górny załadunek poprzez otwory we włazach.
Totalny monitoring
Jak poinformował Tomasz Boguś, regionalny menedżer sprzedaży w firmie Stokota, ta firma produkuje naczepy cysterny o pojemności 33 tys. i 36 tys. litrów oraz cysterny zabudowy na podwozia 2-osiowe, o pojemności 11–12 tys. l i na podwozia 3-osiowe, o pojemności 18–19 tys. l. Wszystkie ze stopu aluminium, przeznaczone do przewozu oleju napędowego, opałowego i benzyn.
90 procent z nich ma zbiornik o przekroju owalnym. Mniej popularne stają się zbiorniki o przekroju okrągłym i tzw. kuferkowe. Zbiorniki o przekroju owalnym są tańsze w produkcji i lżejsze. W porównaniu z wcześniej projektowanymi zbiornikami w kształcie kuferkowym „owalne” mają obniżony środek ciężkości, a więc są bardziej stabilne i bezpieczne. Ponadto spełniają wymagania przepisów ADR mając mniej wzmocnień, a dzięki temu są lżejsze.
Wszystkie cysterny marki Stokota spełniają także normy ekologiczne, dotyczące zamkniętego obiegu oparów – zastosowane rozwiązania techniczne uniemożliwiają ich ulatnianie się do atmosfery podczas napełniania i opróżniania zbiornika.
Według T. Bogusia postęp w technologii produkcji cystern idzie m.in. w kierunku coraz bardziej zaawansowanych instalacji pomiarowych, w które wyposaża się większość takich pojazdów. Są to obecnie urządzenia sterowane elektronicznie, zapewniające możliwość kontroli otwarcia zaworów, czy ilości zrzutu paliwa. W połączeniu z systemem GPS pozwalają one na transmisję takich danych do bazy przewoźnika. Dyspozytor na bieżąco może kontrolować cały przebieg procesu logistycznego, w tym ruch i miejsca zatrzymania pojazdu. Systemy te ułatwiają także rozliczanie z powierzonego kierowcy paliwa, które zmienia swoją objętość pod wpływem zmian temperatury otoczenia – odpowiednie algorytmy przeliczają zawsze aktualną zawartość cysterny do poziomu w temperaturze 15 stopni Celsjusza. Coraz więcej klientów decyduje się na takie zaawansowane wyposażenie. Przewoźnicy mogą też dzięki takim systemom łatwo udokumentować przebieg operacji logistycznych w przypadku kontroli przewozów towarów akcyzowych.
Jak ujawnił T. Boguś, sporą część produkcji stanowią obecnie cysterny specjalistyczne, m.in. do tankowania samolotów na lotniskach. Są to jeszcze bardziej zaawansowane konstrukcje, spełniające wysokie wymagania dotyczące bezpieczeństwa i jakości.
Z opatentowanymi falochronami
Belgijska firma Van Hool, specjalizująca się w produkcji cystern ze stali nierdzewnej, oferuje pojazdy uniwersalne, którymi można przewozić nie tylko paliwa, lecz także różne substancje chemiczne. Jak powiedziała nam Maria M. Bakker, odpowiedzialna za rynek polski w Van Hool Commercial Vehicles, są to zaawansowane technologicznie cysterny ciśnieniowe, których jakość wynika z ponad 70-letniego doświadczenia rodzinnego przedsiębiorstwa. Producent opatentował niektóre rozwiązania techniczne, np. falochrony, które powstrzymują ciecz przelewającą się w cysternie podczas jazdy, aby nie zagrażała bezpieczeństwu jazdy.
Firma oferuje m.in. specjalistyczną jednokomorową naczepę cysternę typu Univers oraz Univers Plus dla transportu płynnych materiałów niebezpiecznych (także paliw płynnych), o pojemności 34.000 l. Zbiornik podzielony jest za pomocą czterech falochronów na pięć sekcji. Dzięki nim można było ograniczyć liczbę otworów w zbiorniku ze standardowych pięciu do czterech, a w efekcie użytkownik oszczędza podczas oczyszczania zbiornika (opłaty na myjniach są uzależnione od liczby otworów). Dzięki rezygnacji z jednego pojemnika przelewowego obniżono masę własną zbiornika. Poprawiono też efektywność w procesie oczyszczania – swobodę w poruszaniu się w zbiorniku, umożliwiając przejście w pozycji pionowej na całej jego długości.