Spa­da­jący lód z dachu cię­ża­ró­wek to dość czę­sty widok na dro­gach. Nie zawsze koń­czy się to szczę­śli­wie dla innych uczest­ni­ków ruchu. Tra­fiony bryłą lodu samo­chód zwy­kle ulega uszko­dze­niu, a czę­sto dopro­wa­dza to do poważ­nych wypad­ków dro­go­wych. Nie­jed­no­krot­nie w takich zda­rze­niach giną ludzie. Czy usu­wa­nie lodu z dachu cię­ża­rówki to obo­wią­zek? Jakie moż­li­wo­ści w tym zakre­sie ma kie­rowca? Kto odpo­wiada za skutki upadku lodu z dachu pojazdu? 

Okres zimowy, ujemna i czę­sto zmienna tem­pe­ra­tura powo­dują, że na dachach cię­ża­ró­wek zalega war­stwa lodu. Nie jest to groźne, gdy samo­chód jest na postoju lub poru­sza się z nie­wielką pręd­ko­ścią. Na dro­gach cię­ża­rówki osią­gają jed­nak znaczne pręd­ko­ści, a drga­nia powo­dują zsu­wa­nie się z dachu całych tafli lodu. 

Pojazd uczest­ni­czący w ruchu powi­nien być tak zbu­do­wany, wypo­sa­żony i utrzy­many, aby korzy­sta­nie z niego nie zagra­żało bez­pie­czeń­stwu osób nim jadą­cych lub innych uczest­ni­ków ruchu, nie naru­szało porządku ruchu na dro­dze i nie nara­żało kogo­kol­wiek na szkodę. Tak sta­nowi art. 66 ust. 1 pkt. 1) ustawy Prawo o ruchu dro­go­wym. W skró­cie, pojazd ma być tak utrzy­many, aby nie zagra­żał bez­pie­czeń­stwu innych uczest­ni­ków ruchu. Zale­ga­nie lodu na dachu cię­ża­rówki w cza­sie postoju nie sta­nowi naru­sze­nia prze­pi­sów dro­go­wych, ale gdy jest ona w ruchu, już nie­stety tak. Ze względu na wyso­kość pojaz­dów trudno jest to stwier­dzić z poziomu drogi. Dla­tego nie­które odcinki są patro­lo­wane przez spe­cjalne śmi­głowce, które rapor­tują naziem­nym jed­nost­kom poli­cji o nie­prze­strze­ga­niu przez kie­row­ców obo­wiązku nale­ży­tego utrzy­ma­nia pojazdu w ruchu i o poten­cjal­nym zagro­że­niu. Te zatrzy­mują pojazd i zwy­kle oprócz nało­że­nia na kie­rowcę man­datu nakła­dają na niego obo­wią­zek usu­nię­cia lodu z dachu. Upa­dek lodu z dachu cię­ża­rówki czę­sto jed­nak dopro­wa­dza do wypad­ków dro­go­wych, w któ­rych uszko­dze­niu ule­gają pojazdy, a nawet giną podró­żu­jący nimi ludzie. W takich przy­pad­kach zazwy­czaj nie koń­czy się man­da­tem. Za tak poważne skutki upadku lodu kie­ru­ją­cemu grozi odpo­wie­dzial­ność karna do 3 lat wię­zie­nia, a jeżeli w wyniku wypadku są ofiary śmier­telne, nawet do 8 lat wię­zie­nia. 

Odśnie­że­nie dachu w przy­padku czte­ro­me­tro­wych cię­ża­ró­wek jest trudne, a w niektó­rych przy­pad­kach nie­moż­liwe. Wej­ście na dach naczepy o sztyw­nej zabu­do­wie izo­ter­micz­nej i usu­nię­cie zale­ga­ją­cego śniegu lub lodu jest do zro­bie­nia pod warun­kiem, że kie­rowca ma upraw­nie­nia do pracy na wyso­ko­ści. Pracą na wyso­ko­ści zgod­nie z § 105 ust. 1 roz­po­rzą­dze­nia Mini­stra Pracy i Poli­tyki Socjal­nej z dnia 26 wrze­śnia 1997 r. w spra­wie ogól­nych prze­pi­sów bez­pie­czeń­stwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 169 poz. 1650) jest praca wyko­ny­wana na powierzchni znaj­du­ją­cej się na wyso­ko­ści co naj­mniej 1,0 m nad pozio­mem podłogi lub ziemi. 
Prze­pisy nie nakła­dają na pra­co­daw­ców obo­wiązku odby­wa­nia przez pra­cow­ni­ków wyko­nu­ją­cych prace na wyso­ko­ści spe­cja­li­stycz­nego szko­le­nia w tym zakre­sie. Osoby, które będą pra­co­wały na wyso­ko­ściach muszą jed­nak przejść spe­cja­li­styczne bada­nia lekar­skie prze­pro­wa­dzone przez leka­rza medy­cyny pracy oraz sto­sowne szko­le­nie BHP w tym zakre­sie. Adep­tom pracy na wyso­ko­ści (głów­nie w budow­lance) ofe­ro­wane są tzw. kursy pracy, obej­mu­jące wszel­kie tra­dy­cyjne spo­soby wyko­ny­wa­nia pracy na wyso­ko­ściach z wykorzy­sta­niem dra­bin lub rusz­to­wań. Więk­szość kie­row­ców cię­ża­ró­wek nie może się wyle­gi­ty­mo­wać zaświad­cze­niem z takiego kursu, a wielu zapewne nie ma spe­cja­li­stycz­nych badań lekar­skich upraw­nia­ją­cych do pracy na wyso­ko­ści. 
Zakła­da­jąc jed­nak, że kie­rowca ma upraw­nie­nia do pracy na wyso­ko­ści, jak pora­dzi sobie z pro­ble­mem, jeżeli kie­ruje pojaz­dem z naczepą typu firanka? Można powie­dzieć, że wystar­czą do tego: chęci, wysoka dra­bina i jakiś sprzęt odśnie­ża­jący. Nie­stety nie jest to takie pro­ste. Zgod­nie z § 50 ust. 3 wspo­mnia­nego roz­po­rzą­dze­nia, dra­bina przy­stawna powinna wysta­wać ponad powierzch­nię, na którą pro­wa­dzi, co naj­mniej 0,75 m. Zatem przy 4 metro­wej nacze­pie powinna ona mieć pra­wie 5 metrów. Dra­bina o takiej dłu­go­ści zapewne by się zna­la­zła, ale uży­cie jej nie byłoby już takie łatwe, gdyż § 50 ust. 2 pkt 10 roz­po­rzą­dze­nia uznaje za nie­do­pusz­czalne prze­no­sze­nie przez jedną osobę dra­biny o dłu­go­ści powy­żej 4 m. Jak więc kie­rowca ma odśnie­żyć dach swo­jej cię­ża­rówki, skoro nawet przy dużym poczu­ciu obo­wiązku lub wiel­kiej chęci, obo­wią­zu­jące prze­pisy sku­tecz­nie mu to unie­moż­li­wiają? 

Stan jest zatem taki, że pomimo ist­nie­ją­cego zagro­że­nia, w okre­sie zimo­wym na dachach cię­ża­ró­wek zalega śnieg i lód, i mało kto się tym przej­muje. Zacz­nie się przej­mo­wać wtedy, gdy tafla lodu spad­nie na jadące za cię­ża­rówką Tico, zgnie­cie go cał­ko­wi­cie, a pasa­że­ro­wie zginą w lodo­wej lawi­nie. 

Za skutki takich zda­rzeń odpo­wie­dzial­ność ponosi każda osoba kie­ru­jąca pojaz­dem. Pojazdy mecha­niczne wpro­wa­dzone do ruchu pod­le­gają obo­wiąz­ko­wemu ubez­pie­cze­niu. Regu­luje to art. 4 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubez­pie­cze­niach obo­wiąz­ko­wych, Ubez­pie­cze­nio­wym Fun­du­szu Gwa­ran­cyj­nym i Pol­skim Biu­rze Ubez­pie­czy­cieli Komu­ni­ka­cyj­nych. Zgod­nie z art. 35 ustawy, ubez­pie­cze­nie OC posia­da­czy pojaz­dów mecha­nicz­nych obej­muje odpo­wie­dzial­ność cywilną każ­dej osoby, która kie­ru­jąc pojaz­dem mecha­nicz­nym w okre­sie ochrony ubez­pie­cze­nio­wej, wyrzą­dziła szkodę (oso­bie trze­ciej) w związku z ruchem tego pojazdu. Z punktu widze­nia prze­pi­sów okre­śla­ją­cych odpo­wie­dzial­ność cywilną zakła­dów ubez­pie­czeń istotne jest więc, czy w cza­sie zda­rze­nia (tutaj upa­dek lodu z dachu) pojazd był w ruchu. Jed­nakże mówimy tutaj o szko­dach powsta­łych na sku­tek upadku lodu z dachu pojazdu, a nie spo­wo­do­wa­nych przez pojazd, czy też przez jego część, która odłą­czyła się od niego (np. urwane koło). Czy zatem ubez­pie­cze­nie OC posia­da­czy pojaz­dów mecha­nicz­nych pokrywa takie szkody? W usta­wie regu­lu­ją­cej zakres tego ubez­pie­cze­nia nie ma żad­nych prze­sła­nek, aby sądzić, że nie. Ponie­waż zakład ubez­pie­czeń ponosi odpo­wie­dzial­ność w gra­ni­cach odpo­wie­dzial­no­ści cywil­nej kie­ru­jącego pojaz­dem, będzie pono­sił odpo­wie­dzial­ność zarówno za szkody spo­wo­do­wane pojaz­dem, jego czę­ścią, prze­wo­żo­nym ładun­kiem, jak rów­nież spa­da­jącym z dachu lodem. Musi być speł­niony jed­nak waru­nek – pojazd mecha­niczny musi być w ruchu w rozu­mie­niu prze­pi­sów ustawy. Zakres tej odpo­wie­dzial­no­ści jest dosyć sze­roki. Obej­muje bowiem szkody będące następ­stwem śmierci, uszko­dze­nia ciała, roz­stroju zdro­wia bądź też utraty, znisz­cze­nia lub uszko­dze­nia mie­nia. 
Należy dodat­kowo wie­dzieć, że za szkodę powstałą w związku z ruchem pojazdu mecha­nicznego uważa się rów­nież szkodę powstałą pod­czas i w związku z wsia­da­niem do pojazdu mecha­nicznego lub wysia­da­niem z niego, bez­po­śred­nim zała­do­wy­wa­niem lub roz­ła­do­wy­wa­niem pojazdu mecha­nicznego oraz zatrzy­ma­niem lub posto­jem pojazdu mecha­nicznego. Jed­nakże ryzyko upadku lodu z dachu w takich oko­licz­no­ściach jest mniej­sze i mniej­sze jest rów­nież ryzyko powsta­nia szkody. 

Jak wynika z powyż­szego, ubez­pie­czy­ciel pokryje szkody spo­wo­do­wane upad­kiem lodu z dachu pojazdu, jed­nakże kie­ru­jącego może to kosz­to­wać man­dat lub nawet wię­zie­nie. Warto więc dbać o takie utrzy­ma­nie pojaz­dów, aby nie tylko być w zgo­dzie z prze­pi­sami lub uni­kać kar, ale rów­nież sza­no­wać zdro­wie i życie innych uczest­ni­ków drogi. Pyta­nie, jakie moż­li­wo­ści mają w tym zakre­sie kie­rowcy cię­ża­ró­wek, na razie pozo­sta­wiam otwarte. 

CDS Kan­ce­la­ria Bro­ker­ska
www. cds-odszko­do­wa­nia. info
www. oc-prze­wo­znika. info