Utrzymujące się niskie ceny gazu ziemnego na europejskich giełdach wraz z zerową stawką podatku akcyzowego powodują, że pojazdy zasilane CNG/LNG stanowią jeszcze ciekawszą alternatywę dla diesla, dając zarówno wymierne korzyści ekonomiczne, jak i ekologiczne. Na ile wpłynie to na rozwój sprzedaży ciężarówek zasilanych gazem i o ile zmniejszą się koszty paliwa? Jaką ofertę „gazowych” pojazdów użytkowych mają dziś firmy ciężarówkowe?

Według Daniela Wolszczaka, dyrektora generalnego IVECO Poland, uwolnienie gazu od akcyzy to kolejny krok w kierunku rozwoju rynku pojazdów zasilanych CNG i LNG w Polsce. – Nowelizacja wprowadzająca zerową stawkę podatku akcyzowego powinna dać kolejny impuls w rozwoju ekologicznego transportu drogowego wśród polskich przewoźników – mówi D. Wolszczak. – Cieszy nas fakt, że zmiany zachodzące w polskim ustawodawstwie wspierają redukcję wpływu transportu drogowego na środowisko naturalne. W przypadku pojazdów Iveco Stralis NP460 (zasilanych skroplonym gazem ziemnym – LNG) koszt przejechania 100 km w Polsce wynosi aktualnie mniej niż 60 złotych – informują przedstawiciele Iveco Poland. – Dla porównania koszt przejechania 100 km pojazdem zasilanym dieslem to ponad 100 złotych. Dodatkowo pojazdy gazowe emitują o 99% mniej cząstek stałych (PM), 90% mniej dwutlenku azoty (NO2) oraz 95% mniej dwutlenku węgla (CO2) przy zasilaniu biometanem. Analogicznie dla pojazdu Iveco Daily Hi-Matic Natural Power (CNG) koszt przejechania 100 km wynosi mniej niż 30 złotych, a dla diesla powyżej 46 złotych. Ciągnik siodłowy Stralis NP460, dzięki napędowi gazowemu o mocy 460 KM i momencie obrotowym 2.000 Nm osiąga analogiczną dynamikę jak pojazdy z konwencjonalnymi układami napędowymi. Stralis NP460 wyposażony jest we wszystkie systemy wspierające kierowcę, tak jak jego odpowiedniki napędzane olejem napędowym. Posiada m.in. zintegrowany system wspomagania jazdy HI-CRUISE, system zawierający między innymi funkcję przewidującego tempomatu, który na bazie map ukształtowania terenu, masy zestawu, prędkości pojazdu dobiera parametry pracy układu napędowego. W połączeniu z układem telematyki system monitoruje pracę kierowców i pomaga menedżerom floty w uzyskaniu znacznych oszczędności paliwa. Pojazd wyposażany jest w dwa zbiorniki LNG magazynujące łącznie ponad 390 kilogramów gazu. Taki zapas pozwala pokonać 1.600 kilometrów na jednym tankowaniu. Komfort pracy kierowcy wynika m.in. z zastosowania najnowszej 12-biegowej zautomatyzowanej skrzyni oraz wysokiej kabiny typu AS. Dodatkowo gazowy układ napędowy jest znacznie cichszy od napędów dieslowskich. Stralis zasilany LNG jest przystosowany do przewozu materiałów niebezpiecznych zgodnie z międzynarodową umową ADR. Niedawno IVECO Poland przekazało Grupie STANDO pierwsze 10 sztuk z zamówionych łącznie 20 ciągników siodłowych Stralis Natural Power. Firma podpisała także m.in. umowę z firmą CITRONEX na dostawę 10 takich Stralisów. Ciągnik NP włoskiej marki otrzymała także Poczta Polska na testy, w celu sprawdzenie nowej technologii w codziennej logistyce realizowanej przez największego w Polsce operatora pocztowego. Testowany pojazd skierowano na trasy Warszawa - Ostrołęka, Warszawa – Ciechanów oraz Warszawa – Łódź (dostarczanie przesyłek, głównie listów i paczek. W pocztowej flocie jeździ ponad 160 ciągników siodłowych zasilanych olejem napędowym, dla którego alternatywą jest skroplony gaz ziemny. Poczta Polska od ponad roku przeprowadza największe w Polsce testy aut zasilanych paliwami alternatywnymi, przygotowując się m.in. do możliwości wjazdu w tzw. Strefy Czystego Transportu. Daily Hi-Matic Natural Power to pierwszy w branży lekki pojazd użytkowy napędzany sprężonym gazem ziemnym (CNG) z 8-stopniową automatyczną skrzynią biegów. Parametry ekologiczne Daily Hi-Matic Natural Power są równie imponujące: silnik jest zgodny z normami Euro 6/D dzięki emisji cząstek stałych i NOx niższej o odpowiednio 76% i 12% w porównaniu z silnikiem Diesla IVECO Euro VI o pojemności 3 litrów. Daily Hi-Matic Natural Power charakteryzuje się również wyróżniającą się ekonomiką pod względem zużycia paliwa, zapewniając 2,5% oszczędności w rzeczywistych warunkach jazdy miejskiej w porównaniu z Daily CNG wyposażonym w manualną skrzynię biegów. Daily Hi-Matic Natural Power jest również niezwykle cichy w porównaniu ze swoim dieslowym odpowiednikiem, co czyni go korzystnym rozwiązaniem dla dostaw nocnych w obszarach miejskich.

Przykładowa kalkulacja kosztów:

IVECO Stralis NP460 – zużycie 23 kg/100 km przy cenie kg gazu 2,60 zł daje koszt 59,80 zł netto. IVECO Stralis 460 diesel – zużycie 26 l/100 km przy cenie litra ON 3,998 zł daje koszt 103,95 zł netto. IVECO DAILY CNG – zużycie 10,6 kg/100 km przy cenie kg gazu 2,80 zł daje koszt 29,68 zł netto. IVECO DAILY diesel – zużycie 11,6 l/100 km przy cenie litra ON 3,998 zł daje koszt 46,37 zł netto.

Mercedes-Benz Trucks posiada w swojej ofercie Econica oraz Actrosa CNG. Oba pojazdy przeznaczone są dla przedsiębiorstw komunalnych oraz firm dystrybucyjnych, co sprawia, że ich eksploatacja przebiega zupełnie inaczej niż pojazdów w transporcie dalekobieżnym. W branży komunalnej to zazwyczaj przejazdy po 50 m, zatrzymanie, uruchomienie zabudowy do zbiórki odpadów i tak po 8 godzin dziennie, a w dystrybucji miejskiej są to dostawy w godzinach porannych. W takich przypadkach oprócz niskiego zużycia gazu, ważna jest niska głośność silnika oraz zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza. W obu typach pojazdów stosowany jest ten sam silnik o mocy 302 KM i momencie obrotowym 1200 Nm. Now Actros NGT, napędzany gazem, standardowo wyposażany jest w automatyczną skrzynię biegów z przekładnią hydrokinetyczną. Zastosowano w nim nowoczesny doładowany 6-cylindrowy silnik rzędowy M 936 G o mocy 222 kW (302 KM). Actros NGT, dostępny jako pojazd dwu- lub trzyosiowy bez przyczepy, stanowi pożądaną alternatywę w ciężkim transporcie dystrybucyjnym, przy codziennych trasach o długości do 250 km. Jego wysoce stabilne zbiorniki wykonane ze stali i kompozytu mieszczą 4 x 145 litrów gazu. Opcjonalnie można je rozszerzyć o dodatkowe 4 x 100 litrów gazu. Ten rodzaj napędu stosowany jest w Mercedesach od ponad dekady, a potwierdzeniem na słuszność jego wykorzystywania jest fakt, iż pojazdy są użytkowane w całej Europie, gdzie cieszą się dużym powodzeniem. Przedstawiciele Mercedes-Benz Polska przewidują, że ustawa znoszącą podatek akcyzowy dla paliw gazowych (CNG i LNG) wpłynie na wzrost sprzedaży pojazdów.

– Czekaliśmy na tę nowelizację, to dobry i potrzebny ruch – komentuje wprowadzenie nowych przepisów Piotr Werner, menedżer ds. produktu i wynajmu Volvo Trucks Polska. – Samochody z napędem gazowym – Volvo FH i Volvo FM (napędzane gazem LNG, polecane do transportu długodystansowego) oraz Volvo FE (napędzane gazem CNG, dedykowane miastom i zakładom komunalnym), wprowadziliśmy do produkcji już jakiś czas temu, śledząc trendy na europejskich rynkach. Obniżka cen gazu, różnego rodzaju dofinansowania czy zniesienie opłat drogowych w Niemczech wpłynęło na wzrost zainteresowania klientów tymi pojazdami. Różnica cen gazu w stosunku do oleju napędowego zaczęła być znacząca. Dziś oczekujemy wsparcia ze strony zarówno firm państwowych, jak i prywatnych w budowie niezbędnej infrastruktury dla pojazdów napędzanych LNG. Jeśli chodzi o stacje CNG, to sytuacja jest w miarę dobra, w tej chwili w największych polskich miastach funkcjonuje ich już ponad 30. Natomiast stacji, na których pojazdy ciężarowe mogą tankować LNG, jest zaledwie cztery: w Warszawie, Śremie (woj. wielkopolskie) i dwie w okolicy Wrocławia. To zdecydowanie za mało, ta infrastruktura musi się w najbliższym czasie rozwinąć. O ile zmniejszą się wydatki na paliwo na przykładzie konkretnych modeli samochodów? – Wspólnie z jednym z naszych klientów, firmą Bisek Asfalt, przetestowaliśmy modele Volvo FH i FM do przewozów długodystansowych i porównaliśmy wyniki z samochodami na olej napędowy – informuje Piotr Werner. – Ciężarówki pokonały trasę z Kostomłotów do Kamiennej Góry (Dolny Śląsk), łącznie 68,9 km. W przypadku silników Diesla spalanie wyniosło 42 l na 100 km (wartość spalonego paliwa to 167,16 zł). W samochodach napędzanych LNG spalanie wyniosło odpowiednio 27 kg LNG i 2 l ON na 100 km (wartość: 78,97 zł). Oszczędność na testowanej trasie 68,9 km wyniosła 60,76 zł, co daje 53 proc. Potencjał jest jeszcze większy, szczególnie w kontekście przewozów międzynarodowych i braku opłat drogowych w Niemczech. Jak w tej chwili wygląda sprzedaż modeli Volvo napędzanych LNG i CNG? – Produkcję Volvo FH i FM rozpoczęliśmy w czerwcu ubiegłego roku – dodaje Piotr Werner. – Największe dotychczasowe zamówienie od jednego klienta to 23 pojazdy. Kolejnych 10 sztuk planujemy dostarczyć jeszcze w tym roku. Jeśli chodzi o samochody napędzane CNG, to czekamy na projekt zmian w ustawie o elektromobilności, która najprawdopodobniej zacznie obowiązywać na początku 2022 roku. Nowe przepisy zobligują miasta do wymiany w pierwszym roku 10 proc. floty (m.in. śmieciarek czy pługopiaskarek) na pojazdy napędzane paliwami alternatywnymi, w tym gazem. Już teraz obserwujemy, że miasta zaczynają się przygotowywać do tych przetargów.

W Kostomłotach, na Dolnym Śląsku, oddano we wrześniu do użytku nowoczesną stację ze skroplonym gazem ziemnym. Flotę firmy BISEK-ASFALT (produkuje masę bitumiczną, jest wykonawcą nawierzchni drogowych oraz innych obiektów infrastruktury technicznej), składającą się z 26 pojazdów ciężarowych Volvo zasilanych LNG, zaopatrywać będzie największy dostawca w kraju – PGNiG. Firma BISEK-ASFALT, z podwrocławskich Kostomłotów, może pochwalić się największą flotą samochodów ciężarowych napędzanych gazem LNG w Polsce. Łącznie dysponuje aż 25 pojazdami Volvo FM LNG i jednym pojazdem Volvo FH LNG. – Zmiana floty na pojazdy Volvo zasilane LNG i budowa stacji ze skroplonym gazem ziemnym, to kluczowe decyzje w rozwoju naszej firmy – mówi Michał Bisek, właściciel firmy BISEK-ASFALT. – Nie tylko zrobiliśmy krok w stronę ekologii, ale też wyraźnie zmniejszyliśmy koszty eksploatacji pojazdów. Stację w Kostomłotach zaopatrywać będzie PGNiG. Umowa, którą podpisano do 30 czerwca 2020 roku, zakłada dostawy około 1000 ton gazu LNG. Stacja firmy BISEK-ASFALT poza tym, że ma obsługiwać własną flotę składającą się z pojazdów marki Volvo, będzie sprzedawać gaz innym przedsiębiorcom. – Dostarczamy już gaz LNG do autobusów w Polsce, bunkrujemy nim statki, a dzięki ISO- -kontenerom możemy transportować LNG drogami lądowymi, koleją lub szlakiem wodnym. Wejście w ciężki transport kołowy pokazuje, jak uniwersalnym paliwem jest LNG. Szczególnie teraz, gdy obowiązuje zerowa stawka akcyzowa, LNG i CNG są rzeczywistą alternatywną dla paliw ropopochodnych – mówi Henryk Mucha, prezes PGNiG Obrót Detaliczny. Firma Bisek-Asfalt swoje filie ma w trzech województwach: dolnośląskim, śląskim i małopolskim. Firmowe pojazdy każdego dnia pokonują dystanse nawet do 400 km. Wcześniej ich średnie spalanie wynosiło ok. 50 litrów oleju napędowego na 100 km. Dzięki nowoczesnej flocie, w skład której wchodzą samochody ciężarowe marki Volvo udało się obniżyć koszty paliwa nawet o ponad połowę. Stacja LNG w Kostomłotach to piąty tego typu obiekt w Polsce, a pierwszy zrealizowany przez firmę BISEK-ASFALT. Jej właściciel w planach ma budowę kolejnych 5-6 stacji do tankowania gazu.
***
W Polsce ponadto są 23 ogólnodostępne stacje tankowania CNG. W Niemczech jest 860 takich placówek, a i tak tamtejsi eksperci twierdzą, że to za mało, żeby auta na to paliwo stały się rzeczywiście popularne. W Polsce od lat słychać zapowiedzi, że stacji ma przybyć, ale mamy ich mniej niż 10 lat temu. Gaz ziemny składa się głównie z metanu, który może być wydobywany z naturalnych złóż, wytwarzany przemysłowo, a także produkowany w biogazowniach nawet ze śmieci i ścieków. Dodatkowym atutem jest to, że spala się czysto, przez co pozwala obniżyć emisję szkodliwych substancji. I właśnie ze względu na te walory gaz ziemny – w formie sprężonej (jako CNG) i skroplonej (jako LNG) – trafił obok wodoru na listę paliw alternatywnych, przewidzianych w Ustawie z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych. W tej ustawie przewidziano między innymi możliwość tworzenia w miastach tzw. stref czystego transportu, do których (poza pewnymi wyjątkami) mogą wjeżdżać tylko auta elektryczne i zasilane paliwami alternatywnymi (czyli właśnie CNG, LNG i wodorem). W przepisach zapisano m.in. wymogi dotyczące minimalnej liczby punktów ładowania aut elektrycznych i tankowania ekologicznych paliw alternatywnych. Zgodnie z ustawą minimalna liczba punktów tankowania sprężonego gazu ziemnego (CNG) zlokalizowanych w gminach do 31 grudnia 2020 r. ma wynosić co najmniej: 6 – w gminach o liczbie mieszkańców wyższej niż milion, w których zostało zarejestrowanych co najmniej 60 tys. pojazdów samochodowych i na tysiąc mieszkańców przypada co najmniej 700 pojazdów samochodowych; 2 – w gminach o liczbie mieszkańców wyższej niż 100 tys., w których zostało zarejestrowanych co najmniej 60 tys. pojazdów samochodowych i na 1 tys. mieszkańców przypada co najmniej 400 pojazdów samochodowych.