7 listopada 2019 r. wchodzą w życie przepisy dotyczące mobilnych stacji kontroli drogowej. Na ich podstawie Transportu Drogowego będzie mogła przeprowadzać szczegółowe kontrole techniczne w mobilnych stacjach kontroli drogowej. Nowe przepisy dotyczą:
• pojazdów silnikowych zaprojektowanych i skonstruowane głównie do przewozu osób i ich bagażu, mających więcej niż osiem miejsc siedzących poza miejscem siedzącym kierowcy – kategorie pojazdów M2 i M3;
• pojazdów silnikowych zaprojektowanych i skonstruowanych głównie do przewozu towarów, o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony – kategorie pojazdów N2 i N3;
• przyczep zaprojektowanych i skonstruowanych do przewozu towarów lub osób, a także do celów zamieszkania przez osoby, o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony – kategorie pojazdów O3 i O4;
• ciągników kołowych kategorii T5, użytkowanych głównie na drogach publicznych do komercyjnego drogowego transportu towarów, o maksymalnej prędkości konstrukcyjnej przekraczającej 40 km/h. Zmiany zostały wprowadzone ustawą z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o transporcie drogowym (Dz.U.2019.1466 z dnia 2019.08.06). Wprowadzenie mobilnych stacji kontroli drogowej stanowi dostosowanie polskiego prawa do unijnej dyrektywy w sprawie drogowej kontroli technicznej dotyczącej zdatności do ruchu drogowego pojazdów użytkowych poruszających się w Unii Europejskiej (dyrektywa 2014/47/ UE z dnia 3 kwietnia 2014 r.). Zmiany mają się przyczynić do zwiększenia bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz do utrzymania pojazdów w bezpiecznym i akceptowalnym z punktu widzenia ochrony środowiska stanie w trakcie ich użytkowania. Inspekcja Transportu Drogowego rocznie wykonuje średnio (średnia z lat 2015-2017) ok. 300 000 kontroli stanu technicznego pojazdów kategorii M2, M3, N2, N3, O3, O4, zarejestrowanych w Polsce oraz zagranicznych, średnio zatrzymując ok. 13,5 tys. dowodów rejestracyjnych podczas tych kontroli. Pozostałe służby w latach 2015 i 2016 wykonały łącznie 263 260 kontroli stanu technicznego ww. kategorii pojazdów, co daje rocznie ok. 131 000 kontroli z zakresu stanu technicznego. (źródło: uzasadnienie projektu przepisów dot. mobilnych stacji kontroli).

Ustawa wprowadza między innymi obowiązek posiadania przez kierowcę jednego z wyżej wymienionych pojazdów protokołu ostatniej drogowej kontroli technicznej, jeżeli taka była przeprowadzona.

Ustawa wprowadza obowiązek posiadania przez kierującego pojazdem zarejestrowanym za granicą a uczestniczącym w ruchu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dokumentu potwierdzającego przeprowadzenie badania technicznego zawierającego co najmniej numer VIN albo numer nadwozia, podwozia lub ramy pojazdu, numer rejestracyjny pojazdu i kraj rejestracji pojazdu, miejsce i datę przeprowadzonego badania, stwierdzone usterki i ich kategorie, wynik badania technicznego, aktualny termin ważności badania technicznego, nazwę organu kontrolnego lub stacji kontroli pojazdów oraz podpis lub numer ewidencyjny diagnosty, który przeprowadził badanie techniczne. Obowiązek ten nie dotyczy kierującego pojazdem nowym w okresie od dnia jego pierwszej rejestracji za granicą do dnia terminu pierwszego okresowego badania technicznego, ponieważ nowe pojazdy nie przechodzą przed pierwszą rejestracją badań technicznych, w związku z czym, w takim przypadku dokument potwierdzający przeprowadzenie badania technicznego nie będzie dostępny.

W ustawie został określony system drogowych kontroli technicznych obejmujący wstępne drogowe kontrole techniczne oraz tam, gdzie okaże się to konieczne - szczegółowe drogowe kontrole techniczne. Na podstawie wyników wstępnej drogowej kontroli technicznej, kontrolujący podejmuje decyzję o skierowaniu pojazdu na szczegółową drogową kontrolę techniczną, biorąc pod uwagę, w szczególności, potrzebę ustalenia, czy pojazd ten zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego lub narusza wymagania ochrony środowiska. Szczegółowe drogowe kontrole techniczne przeprowadzane będą w mobilnych stacjach kontroli drogowej, przy użyciu systemu przyrządów niezbędnych do przeprowadzenia takiej kontroli lub w wyznaczonych punktach przeprowadzania kontroli drogowej. Wyznaczony punkt przeprowadzania kontroli drogowej obejmuje obszar, na którym będzie możliwa kontrola techniczna głównych układów w pojeździe odpowiedzialnych za bezpieczeństwo. Kontrola drogowa będzie przeprowadzana przy użyciu przyrządów kontrolno-pomiarowych niezbędnych do przeprowadzenia takiej kontroli, w szczególności przyrządów niezbędnych do oceny stanu hamulców, układu kierowniczego, zawieszenia oraz uciążliwości pojazdu silnikowego lub przyczepy. Przewiduje się, że punkty przeprowadzania kontroli drogowej będą wyznaczane stosownie do potrzeb przez poszczególne uprawnione służby kontrolne. Punkty te będą usytuowane w miejscach określonych według potrzeb wyżej wymienionych służb, możliwości technicznych i warunków umożliwiających przeprowadzanie kontroli (np. przy drogach, na parkingach), przy przyjęciu zasady, iż do minimum zostaną ograniczone uciążliwości dla kierujących pojazdami w zakresie lokalizacji tych punktów. Oznacza to, że punkty nie będą miały stałej lokalizacji. W takich punktach służby kontrolne powinny mieć możliwość rozstawienia mobilnego sprzętu kontrolnego i przeprowadzenia szczegółowej drogowej kontroli technicznej. Wyznaczony punkt przeprowadzania kontroli drogowej nie będzie organizowany w ramach stacji kontroli pojazdów. Właścicielami mobilnych przyrządów kontrolno-pomiarowych będą poszczególne służby uprawnione do prowadzenia drogowej kontroli technicznej. Czynności kontrolne będą przeprowadzane wyłącznie przez pracowników służb kontrolnych.

Jak wskazał projektodawca szczegółowa drogowa kontrola techniczna nie będzie stanowiła badania technicznego pojazdu w rozumieniu przepisów o badaniach technicznych pojazdów. Tym samym nie będzie obejmować swym zakresem pełnego okresowego badania technicznego. Będzie to badanie prowadzone w ramach kontroli drogowej, a nie wydawanie nowych uprawnień, czy też przedłużanie ważności dotychczasowych badań.

Przepisy dotyczące procedury kontrolnej wprowadzają obowiązek posiadania przez kontrolujących przeprowadzających szczegółowe drogowe kontrole techniczne odpowiedniego wyszkolenia i kwalifikacji. Szczegółową drogową kontrolę techniczną przeprowadzą kontrolujący, którzy będą posiadali uprawnienia diagnosty albo którzy będą posiadali odpowiednie wykształcenie i praktykę oraz odbędą szkolenie dla kontrolujących w zakresie przeprowadzania szczegółowych drogowych kontroli technicznych i nie rzadziej niż raz w ciągu dwóch kolejnych lat uczestniczyli w warsztatach dla kontrolujących przeprowadzających szczegółowe drogowe kontrole techniczne.
***
Zgodnie z danymi zgromadzonymi w systemie CEPIK, według stanu na grudzień 2018 r. w Polsce zarejestrowanych jest ok. 22 tys. pojazdów kategorii M2 (pojazdy o masie maksymalnej nieprzekraczającej 5 ton, mające więcej niż osiem miejsc siedzących poza miejscem siedzącym kierowcy), ok. 91 tys. pojazdów kategorii M3 (pojazdy o masie maksymalnej przekraczającej 5 ton, mające więcej niż osiem miejsc siedzących poza miejscem siedzącym kierowcy), ok. 182 tys. pojazdów kategorii N2 (pojazdy o masie maksymalnej przekraczającej 3,5 tony, ale nieprzekraczającej 12 ton), ok. 550 tys. pojazdów kategorii N3 (pojazdy o masie maksymalnej przekraczającej 12 ton), ok. 89 tys. przyczep kategorii O3 i ok. 83 tys. przyczep kategorii O4. Aktualnie największą liczbę zarejestrowanych w Polsce pojazdów kategorii M2, M3, N2 i N3 stanowią pojazdy w wieku od 10 do 20 lat. W przypadku pojazdów kategorii O3 i O4 największą liczbę stanowią przyczepy w wieku powyżej 20 lat. (źródło: uzasadnienie projektu przepisów dot. mobilnych stacji kontroli). W art. 129fb ust. 6 ustawy o ruchu drogowym znalazła się delegacja zobowiązująca Ministra Infrastruktury do wydania rozporządzenia doprecyzowującego warunki dla mobilnych stacji kontroli drogowej oraz wyznaczonych punktów przeprowadzania kontroli.

Dawid Korczyński, adwokat