Nie ma przy tym znaczenia, czy jest to osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub inna. Istnieje jednak kategoria bardziej wyrafinowanych oszustów, którzy podają się za przewoźników, ale… „prawdziwie”. O takich nie mówimy, że podszywają się pod kogoś – oni przejmują istniejące firmy lub zakładają nowe z zamiarem dokonywania zaboru powierzonych im towarów. Tacy oszuści obecnie stanowią bardzo poważne zagrożenie dla branży logistycznej i transportowej.

Oszuści często dokonują przejęcia legalnie działających firm transportowych (głównie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością), które posiadają historię, konta na giełdach transportowych, dobre opinie i często również pojazdy. W takich przypadkach firma pracuje jak dotychczas i nic nie wskazuje na to, że nowi właściciele zamiast budowania marki będą dokonywać zaboru powierzonych im towarów. W celu wzbudzenia zaufania będą realizować przewozy aż do czasu, gdy otrzymają zlecenia na przewóz intratnego towaru (często jest to kilka zleceń w tym samym czasie), który zamiast do odbiorcy pojedzie do „dziupli”. Nie każde przejęcie firmy transportowej wiąże się z ryzykiem utraty towaru, gdyż nie każdy nowy udziałowiec ma złe zamiary. Analizowane przypadki potwierdzają jednak, że niektóre przejęcia miały na celu wyłudzanie zleceń i zabór towarów. Postępowania wyjaśniające doprowadziły do ustalenia, że:
• firmy zostały przejęte na krótko przed dokonaniem wyłudzenia zlecenia i zaboru towaru,
• nowi udziałowcy nosili rosyjsko brzmiące nazwiska lub były to firmy zagraniczne, głównie Ltd.
• jeżeli przejęcia dokonały inne firmy, najczęściej były to spółki zarejestrowane na Cyprze, w Monaco lub Liberii,
• nowi członkowie zarządów przejętych spółek, jeżeli byli polskiego pochodzenia, mieli niski numer PESEL, np. 95xxxxxxxxx lub nawet 98xxxxxxxxx oraz byli członkami zarządów kilkudziesięciu spółek (tzw. słupy),
• po uzyskaniu informacji, że towar nie dojechał na miejsce dostawy, przerwany został jakikolwiek kontakt telefoniczny i mailowy.
Zdarza się również, że oszust rejestruje spółkę w KRS podając nazwę lub nieznacznie zmodyfikowaną nazwę istniejącej spółki i jej adres (np. nazwa z przyrostkiem – Logistics i/lub adres uzupełniony o dodatkowy adres korespondencyjny – często w wirtualnym biurze lub odwrotnie). Tak zarejestrowana firma jest kojarzona z firmą, która została „skopiowana” i otrzymuje zlecenia transportowe na przewozy towarów, które organizuje lub nawet wykonuje za pomocą posiadanych pojazdów. Gdy otrzyma zlecenia na przewóz intratnego towaru (często jest to kilka zleceń w tym samym czasie), dokonuje jego zaboru. Analizowany przypadek doprowadził do ustalenia, że:
• nowa spółka posługiwała się dokumentami istniejącej i legalnej spółki (KRS, zezwolenie, licencja, polisa i inne) – nikt nie zauważył, że dane firmy, które były wpisywane do zleceń transportowych, były inne niż w dokumentach, którymi się posługiwała,
• spółka miała inny numer KRS, NIP i Regon niż spółka, która została „skopiowana” oraz niektóre dane, jak np. adres i osoby wyszczególnione w KRS – nikt nie sprawdził, czy istnieją firmy o podobnej nazwie,
• spółka posiadała zarejestrowane na siebie pojazdy – okazanych dowodów rejestracyjnych nikt jednak nie sprawdził w bazie pojazdów ubezpieczonych,
• spółka nie była zarejestrowana na giełdach transportowych, ale posługiwała się giełdową wizytówką „skopiowanej” firmy – kontakt odbywał się za pomocą poczty elektronicznej,
• adres poczty elektronicznej nie był oparty na domenie posiadanej przez istniejącą firmę, np. biuro@xyz.pl, ale zawierał nazwę w adresie np. xyz@ gmail.com,
• po uzyskaniu informacji, że towar nie dojechał na miejsce dostawy, przerwany został jakikolwiek kontakt telefoniczny i mailowy.
Jeżeli oszust rejestruje nową spółkę, raczej nie spotkamy się z rozbieżnościami w danych firmy. Nowo powstała spółka może posiadać legalny KRS, NIP i regon oraz legalnie uzyskane uprawnienia, a nawet własne pojazdy. Taka spółka wykona kilka przewozów, jednakże przy otrzymaniu zlecenia na przewóz intratnego towaru (zwykle kilka ładunków) dokona jego zaboru. Analizowane przypadki doprowadziły do ustalenia, że:
• spółki zostały zarejestrowane na krótko przed dokonaniem zaboru towarów,
• adresem siedziby spółek były wirtualne biura,
• właścicielem były głównie firmy zagraniczne (Ltd.) zarejestrowane na Cyprze, ale w niektórych przypadkach udziałowcami byli obywatele polskiego pochodzenia,
• członkami zarządów byli Polacy, którzy mieli niski numer PESEL i często byli członkami zarządów wielu spółek (tzw. słupy),
• spółki posiadały legalne uprawnienia transportowe oraz zarejestrowane na siebie pojazdy,
• spółki nie były zarejestrowane na znanych giełdach transportowych,
• kontakt odbywał się za pośrednictwem legalnych kont pocztowych opartych na wykupionej domenie,
• po uzyskaniu informacji, że towar nie dojechał na miejsce dostawy, przerwany został jakikolwiek kontakt telefoniczny i mailowy.
Towary, których zaboru dokonali oszuści to w szczególności miedź i inne metale szlachetne, elektronika, sprzęt medyczny i wyroby farmaceutyczne oraz sprzęt AGD. Zdarzały się również przypadki zaboru artykułów spożywczych jak np. borówka amerykańska, czy świeże mięso.

Powyższe wskazuje, jakimi metodami posługują się oszuści w celu wyłudzenia zleceń i zaboru powierzonego towaru. Aby temu przeciwdziałać, konieczne jest szczegółowe weryfikowanie oferentów przy pierwszym kontakcie, a także okresowe weryfikowanie znanych firm pod kątem ewentualnej zmiany właściciela. Można tego dokonać np. poprzez sprawdzenie:
• daty przejęcia lub rejestracji firmy,
• imion i nazwisk lub nazw obecnych udziałowców spółki,
• kraju pochodzenia udziałowcy, jeżeli przejęcia dokonała inna firma,
• numerów PESEL obecnych członków zarządu spółki,
• powiązań obecnych członków zarządu z innymi zarejestrowanymi spółkami lub osobami,
• nazwy i adresu firmy,
• czy istnieją inne spółki o tej samej lub nieznacznie zmienionej nazwie,
• adresu poczty elektronicznej, za pomocą której kontaktuje się oferent,
• czy firma jest zarejestrowana na giełdach transportowych, a jeżeli tak, porównanie danych z otrzymanymi od oferenta,
• czy dane firmy określone w rejestrze KRS, w korespondencji oraz na otrzymanych dokumentach (zezwolenia, licencje, pisma, zlecenia, itp.) są takie same,
• czy pojazdy zaawizowane do przewozu są ubezpieczone w zakresie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.

1. Należy bezwzględnie pamiętać, aby weryfikacji dokonywać w oparciu o dane znajdujące się w rejestrze KRS, a nie w oparciu o kopię KRS otrzymaną od oferenta.
2. Co do zasady, wszystkie dane w KRS, polisie ubezpieczeniowej i licencjach transportowych powinny być takie same.
3. Należy sprawdzać w rejestrze KRS i w Internecie, czy pod nazwą spółki oferenta nie są zarejestrowane inne firmy transportowe.
4. Jeżeli oferent legitymuje się zezwoleniem na wykonywanie zawodu przewoźnika i licencją wspólnotową, w celu pełniejszego zweryfikowania należy uzyskać dane użytkowanych przez spółkę pojazdów (najlepiej kopie dowodów rejestracyjnych) i sprawdzić w rejestrze Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego (www.ufg.pl), czy figurują w bazie pojazdów ubezpieczonych.
5. Z rejestru UFG należy również korzystać przy weryfikowaniu pojazdów, które oferent zgłosi do wykonania przewozu.
6. Autentyczność posiadanych uprawnień należy potwierdzać w rejestrze KREPTD pod adresem https:// kreptd.gitd.gov.pl/ lub bezpośrednio na stronie GITD. Jednakże rejestr ten obejmuje podmioty, którym wydane zostały wyłącznie uprawnienia transportowe takie jak: zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika i licencja wspólnotowa. Rejestr nie daje możliwości sprawdzenia autentyczności licencji na pośrednictwo przy przewozie rzeczy.
7. Kontakt z oferentem powinien odbywać się głównie za pośrednictwem komunikatora giełdy transportowej. Poniżej kilka przydatnych linków, za pomocą których można zweryfikować potencjalnego podwykonawcę lub swojego zleceniodawcę:
KRS – https://ems.ms.gov.pl/krs/ wyszukiwaniepodmiotu CEIDG – https://prod.ceidg.gov.pl/ceidg/ ceidg.public.ui/Search.aspx Wykaz podmiotów zarejestrowanych jako podatnicy VAT (tzw. biała księga) – https://www.podatki.gov.pl/wykaz-podatnikow- vat-wyszukiwarka Krajowy Rejestr Elektroniczny Przedsiębiorców Transportu Drogowego (KREPTD – bez licencji p.p.r.) – https:// kreptd.gitd.gov.pl Sprawdzanie powiązań członków zarządów – http://www.osoby-krs.pl, https:// rejestr.io/ oraz https://www.imsig.pl Rejestr ubezpieczeń OC posiadaczy pojazdów mechanicznych Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego (UFG) – www.ufg.pl Europejski rejestr VAT (VIES) – http:// ec.europa.eu/taxation_customs/vies/ vieshome.do?locale=pl Rejestry handlowe w państwach członkowskich UE (ogólne) – https://e- -justice.europa.eu/

Jerzy Różyk
ekspert ds. prawa przewozowego,
oceny ryzyka w transporcie i ubezpieczeń transportowych
CDS Kancelaria Brokerska
www.cds-odszkodowania.info
www.oc-przewoznika.info