Przy wysyłaniu kierowców spoza Polski w ramach obowiązków służbowych za granicę należy sprawdzić, czy w danym kraju ich pobyt i praca są legalne

Fot. ZM

Koronawirus postawił przed pracodawcami i pracownikami nowe wyzwania oraz w istotny sposób wpłynął na sytuację cudzoziemców zatrudnionych w Polsce. Natomiast specyfika sektora transportowego dodatkowo spowodowała, że jej przedstawiciele muszą poradzić sobie z obecną sytuacją w sposób szczególny.
Nie dotyczą ich co do zasady sprawy, o których w mediach najgłośniej, czyli zamykanie wybranych rodzajów usług, negocjowanie branżowych tarcz pomocowych czy wreszcie przejście na pracę zdalną. Z tego powodu czasem ciężko odnaleźć sprawnie informacje, czy rządowa pomoc lub przepisy szczególne, w tym o zatrudnianiu cudzoziemców, dotyczą również przedsiębiorstw transportowych i ich pracowników. Poniżej postaram się przybliżyć przepisy wprowadzone w związku z koronawirusem, które dotyczą kierowców-cudzoziemców.

Przedłużająca się pandemia COVID-19 i ogłoszony w związku z nią stan epidemii w Polsce powoduje, że większość przepisów, które powstały w odpowiedzi na kryzys tzw. pierwszej fali koronawirusa pozostają dalej w mocy. Pierwszym z nich jest możliwość skorzystania z dofinansowania na wynagrodzenie pracowników. Artykuł 15gh ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej: Ustawa o COVID) wprowadził zasadę, że wnioski o dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników, w tym pracowników sektora transportowego, mogą być składane najpóźniej w terminie 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Dofinansowanie dotyczy zarówno lokalnych pracowników, jak i cudzoziemców.
Przeszkodą w złożeniu wniosku o dofinansowanie wraz z obniżeniem wymiaru czasu pracy (a co najczęściej za tym idzie również wynagrodzenia) nie jest fakt, że pracownik zatrudniany jest na podstawie zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy. Zgodnie z przepisami określonymi w Ustawie o COVID cudzoziemiec może wykonywać pracę na pogorszonych warunkach bez konieczności zmiany zezwolenia czy oświadczenia.

Ustawa o COVID wprowadziła zasadę przedłużenia okresów ważności zezwoleń na pracę oraz dokumentów pobytowych do 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.
Dzięki wprowadzeniu powyższych przepisów cudzoziemcy posiadający zezwolenie na pracę (od wojewody) lub oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy (z urzędu pracy), których termin ważności upłynął lub upłynie w okresie po 14 marca 2020 r. mają automatycznie przedłużoną możliwość pracy na ich podstawie do 30 dnia po zakończeniu ostatniego z wyżej wskazanych stanów. Dopuszczalna jest więc np. praca na oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy powyżej 6 miesięcy w okresie 12 miesięcy.
Praca na podstawie dokumentów, w których termin obowiązywania został przedłużony na mocy Ustawy o COVID jest możliwa tylko i wyłącznie wtedy, gdy cudzoziemiec ma zapewniony (lub przedłużony na mocy przepisów tego samego rodzaju) tytuł do legalnego pobytu w Polsce. Przedłużeniu ulega pobyt cudzoziemca pod warunkiem, że jego zezwolenie na pobyt czasowy albo wiza krajowa skończyła się lub skończy w opisywanym okresie. Dokumenty, jak np. karta pobytu, są przedłużane z mocy prawa, co oznacza, że nie są wydawane żadne decyzje czy oświadczenia poświadczające dalszy, legalny pobyt cudzoziemca w Polsce.

Sytuacja opisana powyżej dotyczy wyłącznie cudzoziemców przebywających w Polsce. Wyjazd za granicę niejako „resetuje” legalny pobyt i przy powrocie do Polski nie można już powoływać się na przedłużone mocą Ustawy o COVID terminy. Przykładem takiej sytuacji jest wyjazd obywatela Ukrainy korzystającego z przedłużonej karty pobytu w celach osobistych do rodzinnego kraju. Przy powrocie na granicy z Polską nie będzie mógł on powoływać się na Ustawę o COVID. Granicę będzie mógł przekroczyć na zasadach ogólnych (tj. wjazd w ruchu bezwizowym do 90 dni lub na podstawie wizy).
Trudność stanowi fakt, że do normalnych obowiązków służbowych kierowcy należy podróżowanie, w tym często transgraniczne. Przyjęte natomiast rozwiązania na czas pandemii w ramach tzw. tarcz antykryzysowych dotyczące cudzoziemców obowiązują wyłącznie na terenie Polski. Przy wysyłaniu kierowców spoza Polski w ramach obowiązków służbowych za granicę należy więc sprawdzić, czy w danym kraju ich pobyt i praca są legalne. Cudzoziemcy mają oczywiście prawo wjechać bez problemu z powrotem do Polski, jeśli prowadzą środek transportu służący do przewozu osób lub towarów, a ich przejazd następuje w ramach czynności zawodowych polegających na transporcie towarów lub przewozie osób. Nie obowiązuje ich również kwarantanna.

Na początku pandemii złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę lub pobyt stało się prawie niemożliwe. Urzędy były zamknięte dla interesantów, a prowadzone postępowania zawieszono. Aktualnie sytuacja poprawiła się i możliwe jest uzyskanie zarówno zezwolenia na pracę, jak i oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi w standardowym terminie. Urzędy zelektronizowały również część procedur.
W przypadku zezwolenia na pracę dla kierowcy ciągnika siodłowego lub kierowcy autobusu np. w Mazowieckim Urzędzie Wojewódzkim, skorzystać można z tzw. trybu obsługi koordynowanej. W wybranych terminach, podanych na stronie internetowej urzędu, dostępny jest formularz online, który wypełnia pracodawca. Następnie, po zakwalifikowaniu wniosku na podstawie formularza zapraszany jest na wizytę do urzędu, gdzie przedkłada wszystkie konieczne dokumenty i załączniki. Jeśli zgromadzony materiał jest kompletny zezwolenie jest wydawane w ciągu około jednego miesiąca od wizyty w urzędzie. Należy także podkreślić, że zawód kierowcy ciągnika siodłowego lub autobusu jest zwolniony z obowiązku przeprowadzania tzw. testu rynku pracy.
Dla cudzoziemców z wybranych krajów (m.in. Ukraina czy Białoruś) możliwy jest też inny sposób, a mianowicie wpis oświadczenia o powierzeniu wykonania pracy cudzoziemcowi w urzędzie pracy. Wniosek pracodawca wypełnia online i jeśli opatrzy go (oraz załącznik w postaci oświadczenia o niekaralności) podpisem kwalifikowanym lub profilem zaufanym e-puap to wydanie oświadczenia o powierzeniu dokonuje się bez wizyty w urzędzie. Gotowy dokument przesyłany jego do niego pocztą.
Mimo że pandemia nadal trwa wydaje się, że uzyskiwanie zezwoleń czy oświadczeń dla cudzoziemców nie powinno stanowić już problemu.

Agata Kałwińska
prawnik w MDDP Olkiewicz i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych sp. k.

Agata Kałwińska

Fot. MDDP