Można przedsiębiorcom zrobić „pod górkę”, ale… trzeba to czynić legalnie

Fot. ZM

Kancelaria Prawna Viggen Sp.j. informuje, że zapadło orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu wskazujące, że ograniczenie lub zakazanie prowadzenia działalności gospodarczej jest niezgodne z Konstytucją. Rozstrzygnięcie dotyczyły kary nałożonej na przedsiębiorcę za złamanie obostrzeń.
To przełomowe orzeczenie dotyczące wszelkiego rodzaju przedsiębiorstw. Jest niezwykle istotne w kontekście obecnych sprzeciwów przedsiębiorców i zamykanych branż.

Anna Nieć-Mrzygłód

Fot. Kancelaria Prawna Viggen

Sąd uchylił karę 10 tys. zł. którą to sanepid nałożył na fryzjera prowadzącego działalność po ogłoszeniu przez Rząd zamknięcia m.in. salonów fryzjerskich i kosmetycznych. W uzasadnieniu wskazano, że ograniczenie praw i wolności konstytucyjnych nie może nastąpić poprzez rozporządzenie, ale przez wprowadzenie stanu klęski żywiołowej.
W czasie tzw. lockdownu 22 kwietnia 2020 r. jeden z przedsiębiorców prowadzący zakład fryzjerski został ukarany przez patrol policji mandatem w wysokości 500 zł za kontynuowanie swojej działalności mimo wprowadzonych obostrzeń, ponadto został skierowany wniosek do sanepidu o ukaranie, w wyniku czego na przedsiębiorcę została dodatkowo nałożona kara grzywny w kwocie 10 tys zł. Sprawa ta została skierowana przez przedsiębiorcę na drogę postępowania sądowego. W uzasadnieniu wyroku wskazano: „W chwili podjęcia interwencji przez Policję H. L., jak i jego klient, nie stosowali się do obowiązku zakrywania ust. i nosa. Po zakończonej interwencji skarżący zaprzestał działalności i zamknął zakład”.
W odwołaniu do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu przedsiębiorca argumentował fakt przebywania w zakładzie celem przygotowania dokumentacji do ZUS. Klienta siedzącego na fotelu przedsiębiorca opisywał jako znajomego „który przyszedł na pogawędkę i przy okazji fryzjer podciął mu włosy”.

Sąd podczas orzekania stanął na stanowisku, że rozporządzenie Rady Ministrów zakazujące w tym czasie prowadzenia działalności gospodarczej jest wbrew Konstytucji i podejmowanie działań mających na celu wymierzenie kar na jego podstawie jest niczym nieuzasadnione i nie ma podstawy prawnej, a jedynie prowadzi do łamania Konstytucji.
Powołując się na art. 233 ust. 3 Konstytucji RP, ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej może ograniczać wolności i prawa określone w art. 22 (wolność działalności gospodarczej), art. 41 ust. 1, 3 i 5 (wolność osobista), art. 50 (nienaruszalność mieszkania), art. 52 ust. 1 (wolność poruszania się i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej), art. 59 ust. 3 (prawo do strajku), art. 64 (prawo własności), art. 65 ust. 1 (wolność pracy), art. 66 ust. 1 (prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy) oraz art. 66 ust. 2 (prawo do wypoczynku).
W ówczesnym i obecnym stanie faktycznym Rada Ministrów zrezygnowała z formalnego i przewidzianego w art. 232 Konstytucji RP wprowadzenia stanu klęski żywiołowej. Rząd uznał, że przyznane jej zwykłe środki konstytucyjne w rozumieniu art. 228 ust. 1 Konstytucji są wystarczające, aby opanować istniejący i ogłoszony stan epidemii. Dlatego do uregulowań prawnych dotyczących ograniczeń praw i wolności człowieka i obywatela mają zastosowanie wszystkie konstytucyjne i legislacyjne zasady, obowiązujące poza regulacjami właściwymi dla stanów nadzwyczajnych z Rozdziału XI Konstytucji RP.
Wobec powyższego w celu wprowadzenia ograniczeń wolności i praw człowieka nie można powoływać się na nadzwyczajne okoliczności, uzasadniające szczególne rozwiązania prawne oraz okolicznościami tymi nie można usprawiedliwiać daleko idących ograniczeń swobód obywatelskich wprowadzanych w formie rozporządzeń.

WSA w wyroku przyjął, że „ograniczenie wolności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny”, wskazał także, że „Żaden przepis upoważnień ustawowych zawartych w art. 46 ust. 4 i art. 46b ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nie zawiera umocowania do określania w rozporządzeniu zakazów prowadzenia działalności gospodarczej. Rada Ministrów upoważniona była wyłącznie do wprowadzenia rozporządzeniem ograniczeń w zakresie korzystania z wolności działalności gospodarczej”. Sąd nadto wskazał, że kontrolowane rozporządzenie zostało wydane bez upoważnienia ustawowego, nie wykonuje też ustawy, gdyż wprowadza do systemu prawnego treści nieznane ustawie, w tym przypadku zakaz prowadzenia działalności gospodarczej ze względu na stan epidemii, co stanowi naruszenie art. 92 ust. 1 Konstytucji RP. Wobec powyższego decyzja powiatowego oraz wojewódzkiego inspektora sanitarnego została uchylona, a całe postępowanie umorzone. Wyrok nie jest jeszcze prawomocny.

Anna Nieć-Mrzygłód
Dyrektor Generalny Kancelarii Prawnej Viggen