Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) wnosi sporo zmian w przepisach dotyczących czasu pracy kierowców

Fot. ZM

Kancelaria prawna Viggen informuje o zmianach powstałych w związku z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1054 ( L 249) dotyczących ważnych dla kierowców zawodowych rozporządzeń: 561/2006 (czas prowadzenia pojazdów) oraz 165/2014 (tachografy cyfrowe)

Rozszerzono zakres stosowania oraz wyłączenia ze stosowania rozporządzenia 561/2006.
Zgodnie z art. 2 rozporządzenie będzie miało zastosowanie do przewozu drogowego rzeczy w międzynarodowym transporcie drogowym lub kabotażowym gdy dopuszczalna maca całkowita pojazdów łącznie z przyczepą lub naczepą przekracza 2,5 tony. Powyższy przepis zacznie obowiązywać od dnia 1 lipca 2026 r.
Zgodnie z art. 3 rozporządzenie nie ma zastosowania do przewozu drogowego:
- Pojazdami lub zespołami pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 7,5 tony w przypadku przewozu materiałów, sprzętu lub urządzeń do użytku kierowcy w trakcie pracy, lub dostawy rzeczy wyprodukowanych metodami rzemieślniczymi, w promieniu 100 km od bazy przedsiębiorstwa oraz pod warunkiem, że prowadzenie takich pojazdów nie stanowi głównego zajęcia kierowcy, a transport nie ma charakteru zarobkowego.
- Pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej – wraz z przyczepą lub naczepą – przekraczającej 2,5 tony, ale nie przekraczającej 3,5 tony, wykorzystywanymi do przewozu rzeczy, w przypadku gdy przewóz nie ma charakteru zarobkowego i jest wykonany na potrzeby własne przedsiębiorstwa lub kierowcy, a prowadzenie pojazdu nie stanowi głównego zajęcia osoby prowadzącej pojazd.

Została podana definicja przewozu niehandlowego w art. 4 lit. R., który oznacza każdy przewóz drogowy na potrzeby własne lub inny niż zarobkowy, za który nie należy się wynagrodzenie bezpośrednie ani pośrednie ani nie uzyskuje się żadnego dochodu pośredniego czy bezpośredniego dla kierowcy pojazdu ani nikogo innego a także nie ma związku z działalnością zawodową ani zarobkową.

Wprowadzono możliwość realizacji dwóch skróconych odpoczynków tygodniowych z rzędu (art.8), wynoszących minimum 24h jeśli w okresie kolejnych czterech tygodni pozostałe dwa odpoczynki będą regularnymi okresami odpoczynku. Ponadto kierowca wykonuje międzynarodowe przewozy drogowe, jeżeli rozpoczyna on dwa kolejne skrócone tygodniowe okresy odpoczynku poza państwem członkowskim siedziby pracodawcy i poza państwem swojego zamieszkania.

Doprecyzowano realizację odpoczynków tygodniowych poza pojazdem:
Art. 8 ust. 8. Regularne tygodniowe okresy odpoczynku oraz dowolny tygodniowy okres odpoczynku trwający ponad 45 godzin wykorzystywany jako rekompensata za wcześniejsze skrócone tygodniowe okresy odpoczynku nie mogą być wykorzystywane w pojeździe. Muszą one być wykorzystane w odpowiednim dla każdej płci miejscu zakwaterowania wyposażonym w odpowiednią infrastrukturę noclegową i sanitarną.
Wszelkie koszty zakwaterowania poza pojazdem pokrywa pracodawca.”;

Wprowadzono obowiązkowe powroty kierowców maksymalnie co cztery tygodnie (art. 8 ust 8a). Przedsiębiorstwo transportowe powinno organizować pracę kierowców w taki sposób, aby umożliwić im powrót do centrum operacyjnego pracodawcy, które jest zwyczajową bazą dla danego kierowcy i w którym rozpoczyna się jego tygodniowy okres odpoczynku, w państwie członkowskim siedziby pracodawcy lub powrót do miejsca zamieszkania kierowcy w każdym okresie czterech kolejnych tygodni, tak aby wykorzystali oni przynajmniej jeden regularny tygodniowy okres odpoczynku lub tygodniowy okres odpoczynku trwający ponad 45h wykorzystywany jako rekompensata za skrócony tygodniowy okres odpoczynku.
Jednakże w przypadku gdy kierowca wykorzystał dwa kolejne skrócone tygodniowe okresy odpoczynku zgodnie z ust. 6 przedsiębiorstwo transportowe organizuje pracę takiego kierowcy w taki sposób, by mógł on wrócić przed rozpoczęciem regularnego tygodniowego okresu odpoczynku trwającego ponad 45h wykorzystanych jako rekompensata. Co oznacza, że w takiej sytuacji należy wrócić po trzech tygodniach.
Należy zaznaczyć, iż przedsiębiorstwo ma obowiązek dokumentować, w jaki sposób spełnia ten obowiązek, i przechowywać tę dokumentację w swoim lokalu oraz przedstawiać ją na żądanie organów kontrolnych.

Rozszerzono możliwość przerywania odpoczynku na promie lub w pociągu art. 9.
Podczas przepraw promowych lub przejazdów pociągiem, gdy kierowca towarzyszy pojazdowi i wykorzystuje regularny dzienny okres odpoczynku lub skrócony okres odpoczynku, okres ten można przerwać nie więcej niż dwukrotnie innymi czynnościami trwającymi łącznie nie dłużej niż godzinę (możliwe wyłącznie gdy kierowca ma do dyspozycji kabinę sypialną lub kuszetkę).
Powyższe odstępstwo od przepisów dotyczących regularnych tygodniowych okresów odpoczynku dotyczy wyłącznie podróży promem lub pociągiem jeśli podróż zaplanowana jest przynajmniej na 8 godzin oraz kierowca ma dostęp do kabiny sypialnej na promie lub w pociągu.
Ponadto każdy okres wydłużenia jazdy należy zrekompensować równoważnym okresem odpoczynku wykorzystywanym jednorazowo przed końcem trzeciego tygodnia następującego po danym tygodniu.

Kierowcy wywiązujący się z obowiązku odbywania regularnych odpoczynków tygodniowych oraz innych trwających ponad 45h mają mieć miejsce w odpowiednim dla każdej płci miejscu zakwaterowania wyposażonym w infrastrukturę noclegową oraz sanitarną. Zadaniem Komisji Europejskiej jest zapewnienie kierującym łatwego dostępu do informacji o bezpiecznych oraz chronionych parkingach. W związku z tym strony certyfikowanych parkingów zapewniających odpowiednią ochronę, widoczność, oświetlenie infrastrukturę sanitarną, możliwość zakupu żywności łączność komunikacyjną oraz zasilanie elektryczne mają być publikowane na urzędowych stronach internetowych. Do końca 2024 r. Komisja Europejska zostanie zobowiązana do przedstawienia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdania dotyczącego dostępności odpowiednich miejsc opisanych powyżej.

Ustawodawca miał na celu umożliwienie dokładnej rejestracji przez tachograf wszystkich okresów pracy kierowców a nie tylko rejestrowanego automatycznie czasu jazdy, przerw i odpoczynków. Obowiązkiem kierowcy jest rejestrowanie jako innej pracy czynności wyszczególnionych w art. 3 lit. a dyrektywy 2002/15/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 marca 2002 r. w sprawie organizacji czasu pracy osób wykonujących czynności w trasie w zakresie transportu drogowego (Dz. Urz. UE L 080 z 23.03.2002) (poza kierowaniem pojazdem) na co składają się:
- czas załadunków/rozładunków
- Sprzątania
- Pomocy pasażerom w wsiadaniu i wysiadaniu
- Konserwacji technicznej
- Pracy zmierzającej do zapewnienia bezpieczeństwa pojazdu ( w tym pasażerów i ładunku)
- Wykonanie zobowiązań dotyczących operacji transportowej ( w tym nadzorowanie załadunku i rozładunku formalności administracyjne z policją, urzędnikami imigracyjnymi, urzędem celnym,)
- Inne okresy, w których nie może on swobodnie dysponować swoim czasem i zobowiązany jest pozostawać na swoim stanowisku pracy w gotowości do podjęcia normalnej pracy, wraz z niektórymi zadaniami związanymi z dyżurowaniem,
Zgodnie z art. 6 ust. 5 rozporządzenia WE nr 561/2006 kierowca zapisze jako inną pracę cały czas spędzony na prowadzeniu pojazdu używanego do działalności zarobkowej nieobjętej zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia oraz wszelkie okresy gotowości inne niż przerwy i okresy odpoczynku, podczas których kierowca wykonujący czynności związane z przewozem nie jest zobowiązany pozostawać na swoim stanowisku pracy, ale musi być dostępny, aby odpowiedzieć na każde wezwanie do rozpoczęcia lub kontynuowania jazdy lub wykonania innej pracy. W szczególności obejmują one okresy, w których pracownik wykonujący czynności związane z przewozem towarzyszy pojazdowi transportowanemu promem lub koleją, okresy oczekiwania na granicy lub wynikające z zakazu ruchu, a w przypadku przewozów w załodze okresy spędzone na siedzeniu obok kierowcy lub na kuszetce, gdy pojazd jest w ruchu. Wspomnianych zapisów dokonuje się ręcznie na wykresówce lub wydruku z tachografu cyfrowego względnie przy użyciu funkcji ręcznego wprowadzania danych do urządzenia rejestrującego.
W okresie 3 lat od końca roku wejścia w życie przepisów zmieniających rozporządzenie UE nr 165/2014 pojazdy wyposażone w tachografy analogowe i starszej generacji tachografy cyfrowe będą musiały być wyposażone w tachograf inteligentny – który samoczynnie rejestruje moment przekraczania granic państwowych. Położenie pojazdu również będzie rejestrowane przez taki tachograf w punkcie początkowym dziennego okresu pracy, podczas wykonywania załadunku lub rozładunku pojazdu, co trzy godziny w trakcie prowadzenia pojazdu oraz w punkcie końcowym dziennego okresu pracy (art. 8 ust. 1 rozporządzenia UE nr 165/2014). a sam tachograf będzie również rejestrował, czy pojazd był wykorzystywany do przewozu osób lub rzeczy. Do czasu wprowadzenia inteligentnych tachografów kierowcy będą rejestrowali moment przekroczenia granicy państwowej na wykresówce (lub karcie kierowcy), którą będą mogli w tym celu - w drodze wyjątku - usunąć z urządzenia przed zakończeniem dziennego okresu pracy (art. 34 ust. 1 rozporządzenia UE nr 165/2014). Obowiązek ten zacznie funkcjonować po upływie 18 miesięcy od daty publikacji rozporządzenia zmieniającego. Wprowadzenie symbolu państwa, do którego kierowca wjechał będzie musiało nastąpić na początku pierwszego postoju w danym państwie członkowskim, po przekroczeniu granicy tego państwa. Postój ten ma odbyć się w najbliższym możliwym miejscu postoju na granicy lub po jej przekroczeniu. Wyjątkowo w przypadku, gdy kierowca przekroczy granicę państwa na promie lub w pociągu, wprowadzi symbol państwa w porcie lub na stacji przybycia (art. 34 ust. 6 lit. f rozporządzenia UE nr 165/2014). Zgodnie z ust. 7 tego przepisu, kierowca wprowadzi w tachografie cyfrowym symbole państw, w których rozpoczyna i kończy dzienny okres pracy.
Zmodyfikowano znaczenie symboli stosowanych na tachografach
Funkcjonariusz służby kontrolnej może również założyć plombę na tachograf jeśli została ona zdjęta w celu przeprowadzenia kontroli. Ponadto wydłużony został okres, z którego kierowca musi przedstawić wykresówki w trakcie kontroli drogowej z 28 dni na 56 (nie licząc dnia w którym przeprowadzono kontrolę).
Pod warunkiem, że nie zagraża to bezpieczeństwu ruchu drogowego, kierowca może w wyjątkowych okolicznościach przekroczyć:
- dzienny i tygodniowy czas prowadzenia pojazdu o maksymalnie jedną godzinę, aby dotrzeć do bazy pracodawcy lub swojego miejsca zamieszkania na czas odpoczynku tygodniowego.
- dzienny i tygodniowy czas prowadzenia pojazdu o maksymalnie dwie godziny, pod warunkiem, że wykorzystał on przerwę trwającą nieprzerwanie 30 minut bezpośrednio przed tym dodatkowym czasem prowadzenia pojazdu niezbędnym, aby dotrzeć do centrum operacyjnego pracodawcy lub miejsca zamieszkania kierowcy w celu odbycia regularnego tygodniowego okresu odpoczynku.
Zmodyfikowano również zasady wykonywania przewozów w załodze. Art. 7 rozporządzenia WE nr 561/2006 stanowi, że w przypadku pracy w załodze kilkuosobowej kierowca może wykorzystać przerwę trwającą 45 minut w pojeździe kierowanym przez innego kierowcę, jeżeli kierowca, który ma przerwę, nie jest zaangażowany w pomoc kierowcy prowadzącemu pojazd.
Państwa członkowskie mają za zadanie ustanowienie przepisów dotyczących penalizacji w przypadku naruszeń rozporządzeń WE nr 561/2006 oraz UE nr 165/2014, podejmując środki niezbędne do zapewnienia ich stosowania.

Piotr Rutkowski
Prawnik
Kancelaria prawna Viggen

Piotr Rutkowski, prawnik - Kancelaria prawna Viggen

Fot. Kancelaria Viggen